- نکات مهم درباره بیماری های قلبی نوزادان
مریضی های قلبی نوزادان باید فورا تشخیص داده شده و برای درمان انها اقدام شود،امروز ما به نکات مهمی درباره این موضوع می‌پردازیم. قلب جزو اندام‌هایی ازبدن است که علیرغم تپش و فعالیت مداوم و بی‌وقفه‌اش، وجودش در بدن احساس نمیشود، به عبارت دیگر انسان‌ها در99 درصد مواقع اصلا متوجه وجود این عضو در بدن خود نیستند.
با توجه به این که تشکیل قلب جنین مراحل بسیار پیچیده ای دارد لذا مریضی‌های مادرزادی قلب در کود کان بسیار شایع بوده و به رغم پیشرفت‌های چشمگیر در درمان این مریضی‌ها هنوزهم متاسفانه بیشترین میزان مرگ و میر در میان مریضی‌های مادرزادی وجوددارد.
با توجه به اهمیت موضوع در اینباره با دکتر علی اکبر زینالو، فوق تخصص قلب کودکان به گفت و گو نشسته که در ادامه میخوانید :
آقای دکتر زینالو،مریضی‌های مادرزادی قلب کودکان از چه زمانی قابل تشخیص است؟
از دوران جنینی از هفته 14 بارداری و اگر اکوی جنین انجام نشود در هفته‌های اول پس از تولد نوزاد، مریضی‌های مادرزادی قلب کودکان قابل تشخیص توسط متخصص کودکان و نوزادان است و سپس با انجام اکوکاردیوگرافی توسط فوق تخصص قلب کودکان 50-40 درصد مریضی در هفته اول و تا پایان ماه اول حدود 60درصد موارد قابل تشخیص است.
مریضی مادرزادی قلبی در کودکان بیشتر در دخترها شایع است یا پسرها؟
درمجموع خیلی تفاوت ندارد اما مریضی‌های قلب راست در دختران و قلب چپ در پسرها شایع تر است. از هر 100 نوزاد زنده متولد شده حدودا یک نفر مبتلا به مریضی قلبی است و هر چه نوزاد نارس بدنیا بیاید شیوع مریضی حدود دو برابر افزایش می یابد.مریضی‌های مادرزادی قلب در کودکان به چند دسته تقسیم می شوند، کدام نوع شایع تر است؟
بیماریهای مادرزادی به سه دسته عمده تقسیم می شوند.
الف» ضایعاتی که سبب تنگی خروجی قلب راست به سرخرگ ریه میشوند.ب» آنهایی که سبب تنگی خروجی قلب چپ به سرخرگ آئورت می شوند که این دو نوع ضایعه باعث می شوند خون کافی به ریه‌ها و یا به مغز و اندام‌ها نرسد.
ج» سوراخ‌های ایجاد شده بین قلب چپ و راست که خون دو طرف قلب باهم مخلوط میشوند و سبب افزایش ورود خون به ریه‌ها شده و کودک رابه طرف نارسایی قلب و ریه می برند.
د» شایع‍‌ترین مریضی‌های مادرزادی قلب، شامل آئورت دو لتی، تترالوژی فالوت، سوراخ بین بطنی، سوراخ بین دهلیزی، تنگی دریچه آئورت، تنگی دریچه ریوی، بازماندن کانال شریانی و جابه جایی سرخرگ‌های بزرگ قلب است.
علل به وجود آمدن مریضی‌های مادرزادی قلب در کودکان چیست؟
علل مختلفی باعث ایجاد مریضی‌های مادرزادی در قلب کو دکان میشود که عبارتند از:
* سن بالای مادر طبق معمول بیش از 35 سالگی، دیابت وچاقی مادر، ازدواج فامیلی، وجود ژن معیوب و پنهان در والدین یک فاکتور خطر بروز مریضی مادرزادی تلقی می شوند. کمبود بعضی مواد اساسی در مادر به خصوص در سه ماه اول بارداری که دوره ساخته شدن اجزاء بدن و قلب جنین است مثل اسیدفولیک و ویتامین A.- آلوده شدن مادر
به ویروس‌ها«مثل سرماخوردگی» در سه ماهه اول بارداری و نقایص کروموزومی.- مصرف داروهای آسیب زا به جنین توسط مادر «شامل داروهای ضد صرع، ضد افسردگی، ضد دیابت و فشارخون و ….»، مصرف سیگار توسط مادر و وجود سابقه مریضی مادرزادی قلبی در والدین و فرزندان دیگر خانواده هم فاکتور خطر بروز بیماریهای مادرزادی قلب تلقی می شود.
* بدترین نوع نقص‌های مادرزادی قلب در جنین‌هایی است که با اختلالات کروموزومی همراه هستند.
آیا راه‌های پیشگیری از بروز مریضی مادرزادی قلبی در کودکان وجوددارد؟
متاسفانه بیشترین مرگ و میر و بالاترین هزینه درمان در میان مریضی‌های مادرزادی کودکان، مریضی‌های قلبی است که برای پیشگیری مریضی مادرزادی قلبی در کودکان، مشاوره قبل از ازدواج و قبل از بارداری برای کشف فاکتورهای خطر در زوجین بسیار مهم است، بارداری در سنین 35-20 سالگی، مصرف نکردن داروهای مضر و سمی تعداد زیادی از تولد نوزادان ناقص قلبی پیشگیری می کنند،
درمان مریضی‌های مادر و چاقی و دیابت و فشار خون و تنظیم تغذیه و مواد کمکی مادر قبل از بارداری و ماه‌های اول بارداری، بررسی سونوگرافی و اکوی قلبی در جنین ودر صورت وجود ضایعات پیچیده و خطرناک قلبی پیشنهاد ختم قانونی حاملگی تا هفته 19-18 بارداری داده میشود، پرهیز از مریضی‌های ویروسی و اشعه‌های یونیزان توسط مادردارای اهمیت میباشد.
آیا راه‌های درمان بیماران مادرزادی قلبی راحت است؟
تقریباً خیر، برخی از بیماریهای مادرزادی قلبی«حدود 40-30 درصد» تا 5-2 سالگی خودبه خود التیام مییابند برخی از مریضی‌ها به قدری پیچیده و سخت است که با حیات خارج رحمی منافات دارد یا با هزینه‌های بسیار زیاد و چندین جراحی هم زندگی نخواهند داشت و بایستی در دوره جنینی سقط «ختم بارداری» با نظر دکتری قانونی صورت گیرد.
خوشبختانه در دهه اخیر در کشور عزیزمان ایران پیشرفت‌های بسیار چشمگیری در درمان پس از تولد اتفاق افتاده است «اگرچه اقدامات در حال پیشرفت برای درمان ضایعات قلبی در داخل رحم در دنیا و کشور جمهوری اسلامی ایران صورت می گیرد» و اکثریت قریب‌به اتفاق مریضی‌های مادرزادی ساده – پیچیده قلبی درسال اول تا سال دوم زندگی قابل درمان قطعی یا حمایتی بدون جراحی یا جراحی با نتیجه بسیار مطلوب می باشد.
آیا توصیه خاصی به والدین و خانواده‌ها برای کاهش بیماریهای مادرزادی قلبی دارید؟
همانگونه که گفته شد والدین و خانواده ارجمند قبل از ازدواج و قبل از بارداری حتما مشاوره دکتری از متخصصین ارجمند زنان،ژنتیک بالینی و مشاوره خانواده داشته باشند. از عوامل خطر پرهیز کنند، در حین بارداری بطور کامل و مرتب زیر نظر دکتر زنان یا ماما یا مراکز بهداشتی درمانی باشند. از ازدواج فامیلی در اقوامی که سابقه بیماریهای مادرزادی پیچیده و خطرناک و تکرار شونده در اعضاء فامیل دارند پرهیز نمایند.
خانم‌ها به محض تاخیر در عادت ماهانه به مراکز بهداشتی /درمانی مراجعه و از مصرف هرگونه داروی آسیب‌زا بدون تجویز دکتر جداً خودداری کنند و نکته مهم دیگر برای همه ی زوجین عزیز اولویت دارد که دانش بچه‌دار شدن و مسائل مربوط به مراقبت در بارداری و عوامل خطر را افزایش دهند تا فرزندی سالم داشته باشند.